بررسی تنوع مورفولوژیکی و تحلیل ضرایب مسیر بازده اسانس در جمعیت‏ های آویشن دنایی (thymus daenensis celak)

آویشن دنایی یکی از مهمترین گیاهان دارویی و گونه ‏های اندمیک ایران است که در ارتفاعات رشته کوه‏ های زاگرس دارای تنوع و پراکنش وسیعی می‏ باشد. در این تحقیق، تنوع صفات مورفولوژیکی و بازده اسانس آویشن دنایی (وزنی/ وزنی) در دو سطح درون و بین جمعیتی در شش رویشگاه طبیعی با اقلیم متنوع (مهران، بیجار، شکرناب، قاطرالن، قیاق و سمیرم) انجام شد و عوامل مؤثر بر درصد اسانس از طریق تجزیه و تحلیل ضرایب مسیر تعیین گردید. نتایج نشان داد تنوع قابل توجهی در بین جمعیت‏ ها از نظر صفات مورفولوژیکی وجود دارد. تجزیه خوشه‏‏ ای، افراد مورد مطالعه آویشن دنایی را در چهار گروه مستقل از هم تقسیم کرد که الگوی گروه­بندی با منشاء جغرافیایی آنها تطابق بالایی داشت. میانگین بازده اسانس جمعیت­ ها بین 28/4-53/1 درصد متغیر بود. تجزیه و تحلیل ضرایب مسیر صفات مورفولوژیکی نشان داد صفات طول گل‏ آذین و طول برگ بیشترین تأثیر مستقیم و صفات طول برگه و ارتفاع گیاه بیشترین تأثیر غیرمستقیم را بر درصد اسانس داشتند. در نهایت در بین جمعیت­های مورد مطالعه، جمعیت‏ ایلام به جهت دارا بودن مجموعه ‏ای از صفات مطلوب رشدی، سازگاری به شرایط تنش، همچنین تنوع مناسب درون جمعیتی به­ عنوان منبع ژنتیکی مطلوب، می‏ تواند در برنامه‏ های به ‏نژادی و اهلی ­سازی مورد استفاده قرار گیرد.